โรงเล่น “TOT” ลานเล่น Network สร้างเครือข่ายฯ ร่วมพัฒนา “พื้นที่เรียนรู้ปลอดภัยสำหรับเด็ก”

เชียงราย – (19 พ.ย. 2568) ปัจจุบันมีการสำรวจพบว่า เด็กและเยาวชนจำนวนมากทั้งในเมืองใหญ่และชนบท กำลังเผชิญความท้าทายด้านพัฒนาการและคุณภาพชีวิต เราพบว่าเด็กที่ร่างกายไม่แข็งแรง เนื่องจากขาดพื้นที่วิ่งเล่นออกกำลังกาย เด็กที่จิตใจเหนื่อยล้าเพราะขาดพื้นที่ปลอดภัย เด็กที่โภชนาการไม่สมวัย หรือแม้กระทั่งเด็กที่เติบโตโดยปราศจากสายสัมพันธ์เชิงบวกจากผู้ใหญ่รอบตัว และมีจำนวนไม่น้อยที่ขาดโอกาสเรียนรู้อย่างเหมาะสมกับช่วงวัย ปัญหาเหล่านี้ส่งสัญญาณเตือนให้เราต้องลงมือทำบางสิ่งบางอย่าง เพื่อสร้างการเปลี่ยนแปลงอย่างเป็นรูปธรรม
บริษัท เล่นด้วยสติ จำกัด วิสาหกิจเพื่อสังคม เห็นความสำคัญของการเล่น จึงร่วมกับ โรงเล่น พิพิธภัณฑ์เล่นได้ อำเภอแม่สรวย จังหวัดเชียงราย จัดการอบรม Training of the Trainer (TOT) ลานเล่น Network หลักสูตรพัฒนากระบวนกรชุมชน โดยรับสมัครผู้สนใจทำงานด้านเด็กและครอบครัวจากจังหวัดแพร่ ลำปาง และพะเยา มาเข้ารับการอบรมขยายเครือข่ายท้องถิ่นและเตรียมความพร้อม สำหรับนำองค์ความรู้ไปต่อยอดขยายผลในพื้นที่ของตนเอง เพื่อร่วมสร้างระบบนิเวศการดูแลเด็กที่มีคุณภาพ และผลักดันให้ ‘ลานเล่น’ เป็นพื้นที่เรียนรู้ร่วมกันของคนทุกวัยอย่างแท้จริง
เรียนรู้จากพื้นที่จริง ‘โรงเล่น พิพิธภัณฑ์เล่นได้’ และ ‘ลานเล่นบ้านสันกลาง’

กิจกรรมการอบรมเริ่มต้นด้วยการลงพื้นที่เรียนรู้โมเดลการทำงานของ ‘โรงเล่น พิพิธภัณฑ์เล่นได้’ ผ่านการสำรวจ 5 โซนหลัก ได้แก่ ลานเล่น ห้องนิทรรศการเล่นได้ ห้องเมกเกอร์สเปซ ห้องสโตร์ และร้านขายของที่ระลึก เพื่อทำความเข้าใจแนวคิดเบื้องหลังการจัดการพื้นที่เรียนรู้สำหรับเด็กและคนทุกช่วงวัย

วีรวัฒน์ กังวานนวกุล ผู้อำนวยการโรงเล่น หรือ “ปุ๊” เป็นผู้นำบรรยายและกล่าวถึงหลักสูตรนี้ว่า “งานพื้นที่ให้บริการความสนุกหรือพื้นที่สร้างสรรค์อย่างโรงเล่น เป็นสิ่งที่เรารักและภูมิใจเวลาเห็นผู้คนตั้งใจเดินทางมาจากทั่วสารทิศ แต่มันยั่งยืนหรือเปล่าในแง่การพัฒนาสังคม ตลอด 25 ปีที่ทำงานกับชุมชนเราเกิดคำถามนี้ในหัวมาตลอด สิ่งที่รู้สึกในใจต่อมาคือถ้าเราทำได้ใครๆ ก็ทำได้ แล้วเราจะส่งต่อองค์ความรู้เหล่านี้ยังไง”

คำถามนี้จึงนำมาสู่ การออกแบบหลักสูตร TOT ลานเล่น Network ที่ต้องการสร้างปลุกพลังกระบวนกรชุมชนให้มีความมั่นใจในการลุกขึ้นมาเป็นเจ้าของพื้นที่เรียนรู้ของตัวเอง ไม่ใช่เฉพาะจังหวัดทางภาคเหนือตอนบนที่เป็นพื้นที่นำร่องของโครงการเท่านั้น แต่เรามีความฝันอยากเห็นแนวคิดการสร้างสรรค์พื้นที่ลานเล่นขยายตัวออกไปอย่างไม่มีที่สิ้นสุด

นอกจากนี้ยังมีการพาผู้เข้าร่วมลงพื้นที่เยี่ยมชม ‘ลานเล่นบ้านสันกลาง’ อำเภอแม่สรวย จังหวัดเชียงราย เพื่อแลกเปลี่ยนประสบการณ์และองค์ความรู้ในการสร้างลานเล่นผ่านการมีส่วนร่วมของชุมชน ให้ผู้เข้าร่วมจากจังหวัดแพร่ ลำปาง และพะเยา ได้เห็นภาพบรรยากาศของลานเล่นที่ดำเนินการมากว่าสองปี และยังคงประสานความร่วมมือกันอย่างต่อเนื่อง แม้จะมีการเปลี่ยนผ่านของผู้นำชุมชน เตรียมพร้อมสู่การออกแบบสร้างลานเล่นในฝัน

การอบรมแต่ละรอบจัดขึ้นต่อเนื่อง รอบละ 4 วัน ด้วยเนื้อหาที่ครอบคลุม ตั้งแต่การเข้าใจคุณค่าของการเล่น การวิเคราะห์ปัญหาเด็กในพื้นที่ การออกแบบลานเล่น ไปจนถึงทักษะสำคัญของการทำงานชุมชน การสร้างความร่วมมือกับทุกภาคส่วนในท้องถิ่น เพื่อนำไปสู่การปฏิบัติจริงอย่างยั่งยืน สิ่งสำคัญที่ผู้เข้าร่วมได้เรียนรู้คือ การพัฒนาทักษะ ที่เป็นหัวใจของการเป็นกระบวนกรลานเล่น เช่น ทักษะการฟังอย่างลึกซึ้ง การสะท้อนความรู้สึกและความต้องการ การสื่อสารเชิงบวก การบริหารอำนาจในชุมชน การแก้ปัญหา การออกแบบกิจกรรมร่วมกัน และกระบวนการทำประชามติในชุมชนให้นำไปสู่การเปลี่ยนแปลง โดยเป็นการเรียนรู้ผ่านการคิดวิเคราะห์และแก้โจทย์ตามสถานการณ์จำลองที่ดัดแปลงมาจากกรณีศึกษาที่เคยเกิดขึ้นจริงกับโรงเล่น ยังมีการระดมความคิดในกลุ่มย่อย เพื่อช่วยกันออกแบบลานเล่น การแบ่งโซนกิจกรรม การเลือกวัสดุอุปกรณ์ การประเมินงบประมาณ การหาแหล่งทุน ไปจนถึงการจัดทำแผนงานและบทบาทหน้าที่ สร้างลานเล่นไม่จำเป็นต้องใช้งบประมาณสูง แต่ต้องคำนึงถึงหัวใจสำคัญนั่นคือ “พลังการมีส่วนร่วมของคนในชุมชน” โดยบรรยากาศการแลกเปลี่ยนตลอด 4 วันของแต่ละจังหวัด เต็มไปด้วยพลังการเรียนรู้และความมุ่งมั่นที่จะพัฒนาชุมชนของตนเองให้มีพื้นที่เรียนรู้ปลอดภัยสำหรับเด็กและคนทุกช่วงวัย

ติดตามเรื่องราว “ลานเล่นNetwork” ได้ที่ Facebook Page: เล่นด้วยสติ play based learning SE